کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری یا کمیسیون مشاغل مزاحم یکی از کمیسیون های شهرداری است که هدف از تشریع آن در بند 20 ماده 55 قانون شهرداری مورد تصریح قرار گرفته است. شاید شما هم محل ها ، مکان ها و فعالیت هایی را در شهر محل سکونتتان مشاهده نموده اید که از نظر ایجاد سر و صدای غیرمتعارف،آلایندگی و در معرض خطر قرار گرفتن بهداشت و سلامت عمومی موجب نارضایتی شما یا سایر شهروندان باشد. در واقع طبع برخی مشاغل و کاسبی ها چنین عوارضی را در پی دارد و شهرداری به عنوان سازمان متولی اداره و ایمن سازی شهر بایستی در این باره چاره اندیشی نماید. از همین رو قانونگذار در اصلاحیه سال 1345 مجوز قانونی لازم برای اقدام شهرداری را با پیش بینی کمیسیونی که در رویه کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری یا کمیسیون مشاغل مزاحم خوانده می شود،صادر نموده است.
بند مذکور در مقام بیان یکی از وظایف شهرداری ها مقرر داشته است:
جلوگیری از ایجاد و تأسیس کلیه اماکن که به نحوی از انحاء موجب بروز مزاحمت برای ساکنین یا مخالف اصول بهداشت در شهرهاست.شهرداری مکلف است از تأسیس کارخانه‌ها – کارگاهها – گاراژهای عمومی و تعمیرگاهها و دکانها و همچنین از مراکزی که مواد محترقه می‌سازند و‌اصطبل چهارپایان و مراکز دامداری و به طور کلی تمام مشاغل و کسب‌هایی که ایجاد مزاحمت و سر و صدا کند یا تولید دود یا عفونت و یا تجمع‌حشرات و جانوران نماید جلوگیری کند و در تخریب کوره‌های آجر و گچ و آهک‌پزی و خزینه گرمابه‌های عمومی که مخالف بهداشت است اقدام نماید‌و یا نظارت و مراقبت در وضع دودکشهای اماکن و کارخانه‌ها و وسائط نقلیه که کار کردن آنها دود ایجاد می‌کند از آلوده شدن هوای شهر جلوگیری نماید‌و هرگاه تأسیسات مذکور فوق قبل از تصویب این قانون به وجود آمده باشد آنها را تعطیل کند و اگر لازم شود آنها را به خارج از شهر انتقال دهد. (اصلاحی مصوب 1345/11/27)
همچنین در تبصره ی ذیل این بند آمده است:
شهرداری در مورد تعطیل و تخریب و انتقال به خارج از شهر مکلف است مراتب را ضمن دادن مهلت مناسبی به صاحبان آنها ابلاغ نماید و اگر‌صاحب ملک به نظر شهرداری معترض باشد باید ظرف ده روز اعتراض خود را به کمیسیونی مرکب از سه نفر که از طرف انجمن شهر انتخاب خواهند‌شد تسلیم کند رأی کمیسیون قطعی و لازم‌الاجرا است. هرگاه رأی کمیسیون مبنی بر تایید نظر شهرداری باشد و یا صاحب ملک در موقع اعتراض نکرده و یا در مهلت مقرر شخصاً اقدام نکند شهرداری به‌وسیله مأمورین خود راساً اقدام خواهد نمود. (الحاقی مصوب 1345/11/27)
مسائل و مباحث کلی مرتبط با کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری یا کمیسیون مشاغل مزاحم به قرار زیر است:
در جایی که شهرداری بر تعطیل یا تخریب محل ایجاد کننده آلایندگی و… اصرار داشته باشد و یا بر انتقال فعالیت مورد نظر به خارج از شهر نظر داشته باشد باید موضوع را به صاحبان ان فعالیت ها اطلاع دهد. طرف ابلاغ می تواند ظرف مهلت ده روز به تصمیم شهرداری اعتراض نماید.اعتراض در کمیسیونی سه نفره که اعضای آن توسط شورای اسلامی شهر تعیین می گردد مورد بررسی قرار می گیرد. رای کمیسیون قطعی است و بر خلاف آرای کمیسیون ماده 100 و بیشتر هیات ها و کمیسیون های اداری و دولتی ،فاقد مرحله تجدیدنظرخواهی است. در صورت عدم اعتراض صاحب ملک در مهلت معین و نیز رد اعتراض وی در کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری و عدم اجرای رای توسط صاحب ملک، شهرداری راساً به وسیله مأمورین خود رای را اجرا می نماید.
تعابیر کلی بند 20 ماده 55 قانون شهرداری موجب ایجاد اختلافاتی در مورد تشخیص مصادیق مشاغل آلاینده،مزاحم و خطرناک می گردد. بنابراین ارائه موارد و مصادیق اصلی مشاغل و فعالیت های مذکور از اختلافات خواهد کاست. در مورخ 30/7/1396 آیین‌نامه ای تحت عنوان آیین نامه ساماندهی مشاغل و اصناف مزاحم شهری به تصویب رسیده و مصادیقی از مشاغل موضوع بحث را به ترتیب زیر ذکر نموده است:
کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری یکی از کمیسیون هایی است که رای آن در دیوان عدالت اداری قابل شکایت است. صاحب ملک و طرف ابلاغ شهرداری می بایست ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ و چنانچه مقیم خارج از کشور باشد با ارائه مدارک مثبت اقامت در خارج از ایران در مهلت شش ماه از تاریخ ابلاغ، به رای کمیسیون مشاغل مزاحم در دیوان عدالت اداری شکایت نماید. شاکی می تواند علاوه بر درخواست نقض رای کمیسیون از شعبه رسیدگی کننده درخواست نماید که تا زمان رسیدگی دیوان ، دستور توقف اجرای رای صادر گردد. گفتنی است هر چند رای کمیسیون در مهلت های مذکور قابل شکایت در دیوان عدالت اداری است ولی صرف شکایت در دیوان بدون اخذ دستور موقت، نافی حق شهرداری نسبت به اجرای رای نمی باشد. در واقع رای کمیسیون حتی در فرض شکایت بدان در دیوان، قابل اجراست مگر اینکه دیوان دستور توقف اجرای رای را صادر نماید. در دیوان عدالت اداری پس از ابلاغ دادخواست شاکی به طرف دعوی مهلت یک ماهه ای برای ارائه پاسخ اعطاء می شود و در نهایت با طی تشریفات و قیودی شعبه بدوی رای صادر می نماید. رای صادره ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان می باشد.در نهایت چنانچه دیوان عدالت اداری رای کمیسیون را ناقص بداند مبادرت به نقض آن و صدور دستوراتی برای رفع نقص می نماید. در این مرحله پرونده به کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری اعاده می شود کمیسیون باید با اجرای منویات دیوان رسیدگی و مجدداً رای صادر نماید. چنانچه صاحب ملک به این رای نیز معترض باشد بایستی حسب مورد ظرف مهلت های سه و شش ماهه( بسته به اقامت در داخل یا خارج از کشور) به رای مذکور اعتراض نماید. در این مرحله پرونده به همان شعبه سابق دیوان ارجاع می گردد.
ماده 63 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در این باره مقرر داشته است:
هرگاه شعبه رسیدگی‌کننده دیوان درمرحله رسیدگی به آراء و تصمیمات مراجع مذکور در بند (2) ماده(10) این قانون، اشتباه یا نقصی را ملاحظه نماید که به اساس رأی لطمه وارد نکند، آن را اصلاح و رأی را ابرام می نماید و چنانچه رأی واجد ایراد شکلی یا ماهوی مؤثر باشد، شعبه مکلف است با ذکر همه موارد و تعیین آنها، پرونده را به مرجع مربوط اعاده کند. مرجع مذکور موظف است مطابق دستور شعبه دیوان نسبت به رفع نقص یا ایرادهای اعلامی اقدام و سپس مبادرت به اتخاذ تصمیم یا صدور رأی نماید. در صورتی که از تصمیم متخذه و یا رأی صادره مجدداً شکایت شود، پرونده به همان شعبه رسیدگی‌کننده ارجاع می شود. شعبه مذکور چنانچه تصمیم و یا رأی را مغایر قانون و مقررات تشخیص دهد، مستند به قانون و مقررات مربوط، آن را نقض و پس از اخذ نظر مشاورین موضوع ماده(7) این قانون، مبادرت به صدور رأی ماهوی می نماید.
تبصره ـ شعبه می تواند علاوه بر نظر مشاورین موضوع ماده(7)، عنداللزوم از نظر کارشناسان و متخصصین هر رشته، از میان کارشناسان رسمی دادگستری و یا دستگاههای مربوط استفاده نماید. توضیح اینکه منظور از عبارت « آراء و تصمیمات مراجع مذکور در بند (2) ماده(10) این قانون» مندرج در متن ماده قانونی بالا آراء کمیسیون های اداری و دولتی از قبیل کمیسیون ماده 100 ،تخلفات اداری و همین کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری یا کمیسیون مشاغل مزاحم است. در واقع در مرتبه دوم ،دیوان عدالت اداری در ماهیت موضوع رای صادر می نماید و از دور باطلی که در حاکمیت قانون سابق دیوان در مورد آراء کمیسیون های اداری حادث می گردید، اجتناب می گردد.
چنانچه در هر نقطه از کشور رایی از کمیسیون مشاغل مزاحم مبنی بر تعطیلی ، تخریب و یا انتقال محل فعالیتتان صادر گردیده است می توانید جهت گرفتن وکیل(حتی بدون مسافرت به تهران) ضمن تماس با شماره تلفن 09123978117(در ساعات غیر اداری) پس از توافق در مورد نحوه همکاری مقدمات کار را فراهم آورید.
