عوارض در لغت؛ جمع عارضه به معنای حادثه و پیشامد است و معنای دیگر آن نیز مالیات معنی شده است. در معنای حقوقی اما با مالیات متفاوت است و فرق عمده آن با مالیات در این است که به عنوان جبران هزینه هایی که یک موسسه عمومی مثل شهرداری می کند در مقابل انجام کار یا خدمتی دریافت می شود و مستقیم یا غیرمستقیم از مصوبات مجلس است. در حقوق ایران عوارض مختص شهرداری است و شهرداری در قبال انجام خدمات از شهروندان دریافت می دارد و مهمترین منبع درآمد شهرداری محسوب می شود.

 منظور از تعرفه عوارض یک دستور العمل مشخصی است که طبق ماده 30 آیین نامه مالی شهرداری‌ها توسط وزارت کشور تهیه و تنظیم و در صورت عدم پرداخت عوارض شهرداری ساختمان، شما جریمه خواهید شد. تمامی ساختمانها شامل قانون پرداخت عوارض هستند و افراد موظفند عوارض ساختمان را بپردازند.

طبق ماده 55 قانون شهرداری وظائف شهرداری بشرح زیر است:

•  ایجاد خیابانها و کوچه ها و میدانها و باغهای عمومی و مجاری آب و توسعه معابر در حدود قوانین موضوع
•  تنظیف و نگاهداری و تسطیح معابر و انهار عمومی و مجاری آبها و فاضل آب و تنقیه قنوات مربوط بشهر و تأمین آب و روشنائی بوسائل ممکنه.

شهرداری برای انجام این وظایف نیاز به تامین مالی دارد و یکی از منابع مالی شهرداری دریافت عوارض است.

عوارض شهرداری انواع مختلفی دارد. یکی از این تقسیم بندی ها تقسیم از جهت مرجع صدور است که عبارتست از عوارض ملی و محلی. عوارض ملی تمامی عوارضی هستندکه مرجع برقراری آن مجلس شورای اسلامی است و عوارض تصویبی شورای اسلامی شهرها مصداق بارز عوارض محلی است.

تقسیم بندی دیگر تقسیم به عوارض پایدار و ناپایدار است. عوارض ناپایدار به عوارضی گفته می‌شود که شامل مازاد بر تراکم مجاز، جرایم ناشی از آرا و قطعی کمیسیون ماده 100 هستند و عوارض پایدار به کلیه عوارض مثل عوارض ملی، عوارض نوسازی، عوارض سطح شهر، عوارض خودرو، عوارض صدور پروانه ساختمانی، عوارض کسب و پیشه و عوارض 5 درصد بلیط مسافر اطلاق می شود.

عوارض مهم دیگر عوارض نوسازی است. یکی از منابع درآمدی پایدار شهرداری ها عوارض نوسازی و عمران شهریست که طبق قانون نوسازی و عمران شهری از سال 1348 در تمام شهرها دریافت می شود.

•  1.5%ارزش ملک = عوارض نوسازی
• ارزش زمین + ارزش ساختمان= ارزش ملک
• قیمت منطقه‌ای ، مساحت زمین= ارزش زمین
• (قیمت بنا + 30 درصد ارزش معبر) ، مساحت مشمول ساختمان= ارزش ساختمان
• در محاسبه ارزش زمین مولفه های ذیل اهمیت دارند:
• مساحت زمین-  تعیین محل وقوع ملک در دفترچه منطقه‌ای (دفترچه ارزش معاملاتی)- مساحت جبهه و پشت جبهه (تا سال 1391)- پهنه ملک.

پرداخت قبوض عوارض نوسازی و عمران شهری را می‌توان به شکل حضوری با مراجعه به بانک‌ها و دستگاه‌های خودپرداز و همچنین می توان به شکل غیرحضوری و از طریق اپلیکیشن‌ها، موبایل بانک، اینترنت بانک و سامانه تلفنی 137 انجام داد.

 هم‌چنین می‌توان با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک شهری، برای دریافت و پرداخت این قبوض اقدام نمود. عوارض نوسازی و عمران شهرداری را می توان در یک یا حداکثر پنج قسط پرداخت نمود که به این منظور برای هر کدام از این اقساط فیش جداگانه‌ای به فرد داده می‌شود

طبق ماده77 قانون شهرداری، شما می توانید درمورد عوارض اعتراض کنید و رفع هر گونه اختلاف بین مودی و شهرداری در مورد عوارض به کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارت کشور، دادگستری و انجمن شهر (شورای شهر کنونی) ارجاع می شود و تصمیم کمیسیون مزبور قطعی است، بدهی هایی که طبق تصمیم این کمیسیون تشخیص شود طبق مقررات اسناد لازم الاجرا به وسیله اداره ثبت قابل وصول است. اجرای ثبت مکلف است بر طبق تصمیم کمیسیون مزبور به صدور اجراییه و وصول طلب شهرداری مبادرت کند. طبق بند (هـ) ماده 46 قانون مالیات بر ارزش افزوده اختلاف و استنکاف از پرداخت وجوه دریافتی موضوع بندهای (الف) و (ب) ماده 43 این قانون که توسط شهرداری ها وصول می شود مشمول احکام ماده 77 قانون شهرداری می باشد.